Ród Skirmuntów w dziejach Białorusi i Litwy. XIX-XX wiek
 
Skirmuntowie herbu Dąb to stara rodzina książęca wywodząca swe korzenie od litewskiego kniazia Mingajły. Od średniowiecza osiedli na Pińszczyźnie, gdzie wśród bagien i lasów mieli swoje majątki. W końcu XVIII wieku Szymon Skirmunt (1747–1835), marszałek piński, nabył od Michała Kleofasa księcia Ogińskiego (tego od najpiękniejszego poloneza polskiego ,,Pożegnania ojczyzny”) majątek Mołodów, ogromne dobra obejmujące razem 33 tysiące hektarów. Syn Szymona i Elżbiety z Orzeszków, Aleksander (1798–1870) człowiek wyjątkowo światły i śmiały, co owocowało podejmowaniem przezeń trafnych decyzji, doprowadził i tak świetny i zamożny ród do wielkiego bogactwa, ale też stał się pionierem przemysłu na całym Polesiu.
 
Na terenach dzisiejszej Białorusi zaznaczyły się animozje i konflikty, w porównaniu z innymi narodami, które najwyraźniejsze były na płaszczyźnie relacji: polski ziemianin – chłop białoruski. Białorusini pod koniec XIX i na początku XX w. stanowili zbiorowość pozbawioną (poza poziomem lokalnym) poczucia wspólnoty, które mogłoby ją łączyć. Posiadali głównie świadomość swojskości łączącej ich kultury, w której religia odgrywała zwykle większą rolę niż język. Niektórzy ziemianie kresowi podejmowali jednak pewne próby zbliżenia z ludem białoruskim.
 
Do takich właśnie ziemian należał Roman Skirmunt (1868–1939), syn Aleksandra (1830–1909), powstańca styczniowego. Roman ukończył studia prawnicze za granicą, zarządzał majątkiem w Porzeczu, kontynuując rozpoczęte przez swojego dziadka prace modernizacyjne w regionie. Aktywnie działał w Mińskim Towarzystwie Rolniczym i Kresowym Związku Ziemian, był zwolennikiem współpracy ziemiaństwa i chłopów. To z jego inicjatywy rozpoczęto przyjmowanie do towarzystwa chłopów. Był pomysłodawcą włościańskiej wystawy rolniczej w Pińsku w 1904 r., współzałożycielem wielu instytucji użyteczności publicznej na Mińszczyźnie i Polesiu. Należał do zwolenników tzw. stanowiska krajowego, wyrażających „przywiązanie Polaków do mniejszej ojczyzny”. Opowiadał się za bezkonfliktowym i dobrosąsiedzkim współżyciem Polaków z innymi narodowościami. Uważał, że da się pogodzić patriotyzm litewski i białoruski z polską kulturą. We wrześniu 1939 r., po wkroczeniu wojsk sowieckich na te tereny, został aresztowany w Porzeczu, a następnie skazany na śmierć przez lokalny „komitet rewolucyjny” – mimo sympatii, jaką się cieszył wśród okolicznych chłopów. Został zastrzelony 7 października 1939 r. wraz ze swym szwagrem Bolesławem Skirmuntem, mężem siostry Heleny.
 
O rodzie Skirmuntów opowie dr hab. Aliaksandr Smalianchuk, profesor Instytutu Slawistyki PAN laureat X Nagrody im. Lwa Sapiehy, zajmuje się historią zorientowaną antropologicznie, stosunkami narodowościowymi na Białorusi i Litwie w XIX i XX wieku oraz badaniami pamięci zbiorowej i kulturowej oraz historii mówionej.
 
Wydarzenie odbędzie się:
22 kwietnia
godz. 18:00
Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Rynek Starego Miasta 27, sala kominkowa.
 
Serdecznie zapraszamy!!

 

Przed nami kolejne spotkanie w ramach Akademii Fukierowskiej Stowarzyszenia Historyków Sztuki! 
 
Tworzenie Muzeum Historii Polski rozpoczęło się w 2006 roku. Muzeum będzie na 7300 m2 przedstawiać historię Polski w sposób chronologiczno-tematyczny ze szczególnym uwzględnieniem tematyki wolności i niepodległości. Gmach z przestrzenią wystaw czasowych został oddany do użytku we wrześniu ubiegłego roku. Obecnie trwa montaż wystawy stałej.
 
 W swoim wystąpieniu pan Robert Kostro, dyrektor Muzeum Historii Polski, opowie o rozmaitych dylematach i wyzwaniach związanych z tworzeniem Muzeum Historii Polski, przede wszystkim z punktu widzenia kształtowania wystawy stałej i kolekcji muzealnej. 
 
Wydarzenie odbędzie się:
18 kwietnia 2024 r.
o godz. 17:30
W siedzibie Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Rynek Starego Miasta 27, sala kominkowa.
 
Serdecznie zapraszamy!

 

 

    II Seminarium  Stowarzyszenia Muzealników RP

 Bezpieczeństwo zbiorów muzealnych
 

6-7 czerwca 2024 r.     Muzeum Narodowe w Warszawie

                       

Rada Naukowa

Pan prof. dr hab. Waldemar Deluga, Uniwersytet w Ostrawie

Pani dr hab. Iwona Sobkowiak-Tabaka, prof. UAM, Uniwersytet im. Adama
                                                                                                Mickiewicza

Pan prof. dr hab. Jan Święch, Uniwersytet Jagielloński
 

Pani Agnieszka Murawska, Prezes Stowarzyszenia Muzealników RP

            Sekretarz Seminarium 

            Pan Piotr Pasuła, tel.: 606 687 717, mail:  piotrprasula67@gmail.com

 

Zapraszamy do uczestnictwa w wydarzeniu. Propozycje referatów oraz komunikatów prosimy przesłać na formularzu zgłoszeniowym na adres mailowy:

          stowarzyszenie.muzealnikow.rp@wp.pl

 

 Formularz zgłoszeniowy

 


Termin zgłoszeń: 20 04 2024 r.

 Informacja o akceptacji wystąpienia: do 30 04 2024 r.

 Termin nadsyłania artykułów: 05 06 2024 r.

 

     

 

 

 

 

 

 

 

Serdecznie zapraszamy na promocję książki

z serii Tkanina w Polsce

t. II

Sylwetki badaczy – Tadeusz Mańkowski

która odbędzie się

 

4 kwietnia, godz. 17:00 w Oddziale Warszawskim SHS (ul. Piwna 44)

18 kwietnia, godz. 17:00 w Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi i Oddziale Łódzkim SHS

(ul. Wojska Polskiego 121)

 

Klub Badaczy Tkanin Zabytkowych

przy Oddziale Warszawskim Stowarzyszenia Historyków Sztuki

 

Sylwetki badaczy – Tadeusz Mańkowski

seria: Tkanina w Polsce, tom II

redakcja naukowa serii: dr Karolina Stanilewicz

recenzenci: dr hab. Agnieszka Rosales Rodríguez, dr hab. Agnieszka Bender

Warszawa-Łódź: Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Akademia Sztuk Pięknych w Łodzi 2023

 

Książka Sylwetki badaczy – Tadeusz Mańkowski to monografia, która w ramach serii Tkanina w Polsce, rozpoczyna cykl tematyczny poświęcony wybitnym badaczom zabytkowych tekstyliów, analizie ich osiągnięć i wskazaniu istotnych wytycznych dla współczesnej nauki. Jest pokłosiem konferencji zorganizowanej przez Klub Badaczy Tkanin Zabytkowych przy Oddziale Warszawskim Stowarzyszenia Historyków Sztuki we współpracy z Zamkiem Królewskim na Wawelu w grudniu 2022 r.

Tom poświęcony dorobkowi Tadeusza Mańkowskiego stanowi istotny wkład do badań nad tkaniną artystyczną i polską historią sztuki, upamiętnia niezwykle zasłużoną postać polskiej kultury, której ustalenia weszły do polskiego i światowego obiegu nauki. Autorzy tekstów, reprezentujący znaczące ośrodki muzealne i akademickie – Jerzy T. Petrus, Jan K. Ostrowski, Magdalena Ozga, Magdalena Piwocka, Ryszard Skowron, Dorota Juszczak, Monika Janisz, Beata Biedrońska-Słotowa, Krzysztof Stopka, Jadwiga Chruszczyńska, Ewa Orlińska-Mianowska i Karolina Stanilewicz, uhonorowali Tadeusza Mańkowskiego, uwydatniając jego pionierskie badania i publikacje. Docenili jego dorobek zwłaszcza w dziedzinie studiów nad kulturą artystyczną i materialną dawnej Rzeczypospolitej, rzemiosłem, architekturą, rzeźbą, malarstwem kolekcjonerstwem, związkami ze sztuką Bliskiego Wschodu. Szczególne miejsce zajmuje w tych rozważaniach tkanina – arrasy Zygmunta Augusta, perskie kobierce, tkaniny ormiańskie, pasy kontuszowe. Ujęcia archiwalno-bibliograficzne dopełnione są rzetelnymi i krytycznymi ocenami osiągnięć badacza w poszczególnych dziedzinach i obszarach wiedzy. Podejmując się próby refleksji metodologicznej zaprezentowano jednocześnie wyniki najnowszych badań oraz zarysowano ich perspektywy. Treści wzbogaca wartościowy materiał ilustracyjny.

Książka wydana dzięki dofinansowaniu Fundacji Zbiorów im. Ciechanowieckich.

 

Sprzedaż wysyłkową prowadzi Stowarzyszenie Historyków Sztuki:

https://www.shs.pl/sklep/index.php

 

 

Jubileusz Stowarzyszenia Historyków Sztuki przypadający w tym roku, stanowi doskonałą okazję, by opowiedzieć historię Stowarzyszenia inaczej, od podszewki.

Historyczno sztuczne Rajdy Samochodowe, spotkania integracyjne, bale karnawałowe, objazdy ogólnopolskie i europejskie. Stowarzyszenie Historyków Sztuki to nie tylko nauka, badania i ochrona zabytków, historia i sztuka, ale przede wszystkim ludzie.

 O tym, jak i o wielu innych ciekawych rzeczach i inicjatywach wokół naszego 90-letniego Stowarzyszenia opowiedzą prof. Anna Sylwia Czyż, a także dr Artur Badach

 

WSTĘP WOLNY !!

Spotkanie odbędzie się
19 marca 2024 r.
o godz. 17:30
Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Rynek Starego Miasta 27, Sala Kominkowa (wejście przez restaurację "U Fukiera", następnie schodami i przez Bibliotekę)

 

Serdecznie zapraszamy!

 

Szanowni Państwo 
Klubu Badaczy Ziem Wschodnich Dawnej Rzeczpospolitej SHS serdecznie zaprasza na wykład Vadzima Glinnika pt. "Architekt Tadeusz Rostworowski (1860-1928). Neorenesansowe realizacje sakralne na Białorusi".
 
Spotkanie odbędzie się:
 26 marca 2024 r.
o godz. 17:30
 Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Rynek Starego Miasta 27 (kamienica Fukierowska), sala kominkowa.
 
WSTĘP WOLNY!

Wykład będzie transmitowany na żywo na naszym FB i kanale na YT 
 
 Vadzim Glinnik jest jednym z ważniejszych architektów-konserwatorów na Białorusi. Przez ponad trzydzieści lat aktywności zawodowej wykonał kilkadziesiąt projektów architektoniczno-konserwatorskich kościołów, pałaców i innych budynków zabytkowych o wybitnej randze dla dziejów architektury nie tylko polskiej i białoruskiej, ale równie europejskiej. Większość prac dotyczy obiektów położonych na wschodzie i północy Białorusi, na dawnych wschodnich rubieżach I Rzeczypospolitej. Szczególne znaczenie działalności Glinnika polega przy budowlach położonych na obszarach szczególnie narażonych na zniszczenie w związku z zajęciem ich przez Rosję Sowiecką w 1920 r.

⛪️Architekt Glinnik posiada znakomite, nowoczesne wykształcenie w zakresie konserwacji architektury uzyskane na cieszącym się wysoką renomą Wydziale Architektury i Budownictwa Politechniki Mińskiej. Swoją wiedzę poszerzał na międzynarodowych stypendiach, stażach i kursach, także dzięki aktywności w międzynarodowych organizacjach i gremiach konserwatorskich (ICOMOS). ????O wszechstronności Glinnika świadczy też jego bogaty, naukowy dorobek publikacyjny z zakresu teorii i historii architektury oraz konserwatorstwa. Jako stały współpracownik specjalistycznego czasopisma „Architektura i Budownictwo” opublikował kilkadziesiąt prac opartych na nieznanych materiałach związanych z dziedzictwem kulturalnym Polski, Białorusi i Litwy.
 
Serdecznie zapraszamy!
 

 

Przestrzenie pamięci. Zabytkowe cmentarze we współczesnych kontekstach

Historyczne mogiły, miejskie nekropolie, wiejskie cmentarze, groby epidemiczne, cmentarze wojenne. To nie tylko miejsca pochówku. To przede wszystkim miejsca pamięci, część naszego historycznego dziedzictwa, świadectwa lokalnej tożsamości, która czasem wciąż bywa trudna.

 

 

Konferencja „Przestrzenie pamięci. Zabytkowe cmentarze we współczesnych kontekstach”

Historyczne mogiły, miejskie nekropolie, wiejskie cmentarze, groby epidemiczne, cmentarze wojenne. To nie tylko miejsca pochówku. To przede wszystkim miejsca pamięci, część naszego historycznego dziedzictwa, świadectwa lokalnej tożsamości, która czasem wciąż bywa trudna. Na terenie Polski znajdziemy cmentarze, które budzą kontrowersje –  miejsca pochówku żołnierzy hitlerowskich, cmentarze Armii Czerwonej czy poległych z Ukraińskiej Powstańczej Armii. Nie uciekniemy od pytań jak z nimi postępować.

Co w tej kwestii mówią  przepisy prawa międzynarodowego? Co sami o tym myślimy?

Jak zadbać o przestrzeń cmentarną pozostając w zgodzie z lokalną tradycją, jak upamiętnić miejsce, w którym znajduje się cmentarz, a które bezpowrotnie utraciło swój charakter? Co z naszą pamięcią narodową i emocjami z nią związanymi? Chcemy o tym porozmawiać!

Aby odpowiedzieć na wszystkie te pytania Narodowy Instytut Konserwacji Zabytków, Stowarzyszenie Historyków Sztuki oraz Stowarzyszenie Konserwatorów Zabytków mają zaszczyt zaprosić na konferencję “Przestrzenie pamięci. Zabytkowe cmentarze we współczesnych kontekstach”.

Do udziału w dyskusji zaprosiliśmy ekspertki i ekspertów, przedstawimy punkt widzenia konserwatorów i służb ochrony zabytków, architektów krajobrazu, historyków i historyków sztuki, antropologów i społecznych opiekunów cmentarzy.

Chcemy rozmawiać  o dobrych praktykach, sukcesach i porażkach w opiece nad różnorodnymi cmentarzami.

 Już wkrótce udostępnimy szczegółowy program konferencji.

Rejestracja na udział w konferencji rozpocznie się w marcu 2024 r.

Konferencja jest organizowana przez Narodowy Instytut Konserwacji Zabytków, Stowarzyszenie Historyków Sztuki i Stowarzyszenie Konserwatorów Zabytków.

 

Koordynacja wydarzenia:

Sylwia Bielicka, s.bielicka@nikz.pl
Bogusława Marszalik, b.marszalik@nikz.pl

 


Badania nad sztuką starożytną w Polsce: tradycja – teraźniejszość – perspektywy

LXXII Sesja Ogólnopolska Stowarzyszenia Historyków Sztuki
Poznań, 21-22 listopada 2024 r.
 
Jubileusz Stowarzyszenia Historyków Sztuki przypadający w tym roku, stanowi doskonałą okazję do zorganizowania sesji naukowej, podczas której zostanie podjęta dyskusja nad zagadnieniem kluczowym dla wykształcenia się całokształtu dyscypliny nauk o sztuce w Polsce. Mowa oczywiście o badaniach nad sztuką starożytną, które choć mają w naszym kraju długą tradycję i wciąż są realizowane, nie doczekały się jeszcze syntetyzująco-programowego opracowania. Oczywiście pewne wątki tej tematyki były już dyskutowane, ale w sposób mocno wycinkowy. Można się wręcz pokusić o stwierdzenie, że charakterystycznym elementem tych badań przez dziesięciolecia było – i wciąż w dużej mierze jest – daleko posunięte ich rozproszenie, nie tylko instytucjonalne, ale też dyscyplinarne. To poniekąd zaskakujące, zważywszy na to, iż niemal wszystkie ośrodki akademickie w Polsce, w których badania nad sztuką starożytną są realizowane, ostatecznie wywodzą się z tradycji krakowsko-lwowskiej. Tradycji ukształtowanej na przełomie XIX i XX w. przez Józefa Łepkowskiego, Piotra Bieńkowskiego i Edmunda Bulandę, których uczniowie przyczynili się znacząco do powstania centrów archeologii i historii sztuki klasycznej w Poznaniu (1923) i w Warszawie (1931), a po wojnie także we Wrocławiu.
 
Przyczyny i przebieg tego zróżnicowania same w sobie stanowią istotny problem, wart podjęcia pogłębionej refleksji, która powinna stanowić jeden z istotnych wątków pierwszego dnia konferencji. W tym samym dniu przewidziane są wystąpienia traktujące o dziejach odmiennych od akademickich form zainteresowania sztuką starożytną, takich jak kolekcjonerstwo, szeroko rozumiane znawstwo, muzealnictwo, etc. W trakcie drugiego dnia sesji oczekiwane są referaty prezentujące obecne badania, oraz dyskusja nad możliwymi kierunkami rozwoju historii sztuki klasycznej w Polsce.
 
Zamiarem organizatorów jest położenie nacisku na interdyscyplinarność, ale nie traktowaną jako czysto teoretyczny postulat, lecz element w dużej mierze definiujący specyfikę studiów nad sztuką starożytną. Zacieśnienie więzów między przedstawicielami różnych środowisk może stanowić siłę „polskiej szkoły” i pozwolić na realizację całościowego podejścia do zagadnień tradycji antycznej, nie tyle wynikającego z tradycji XIX-wiecznego Altertumswissenschaft, ale z nowoczesnego
zwrotu metodologicznego w humanistyce. Dlatego też kluczowe jest zaproszenie do udziału w konferencji badaczy reprezentujących poza historią sztuki także archeologię, historię, filologię klasyczną, religioznawstwo, czy też specjalistów z zakresu nauk ścisłych. Obecność reprezentantów tych dziedzin na sesji zorganizowanej w ramach tak prestiżowej serii nie tylko może zaowocować pogłębieniem refleksji nad dyskutowanymi problemami, ale co równie istotne dla przyszłości badań, przełamać wskazane wyżej podziały organizacyjne. Krokiem w tym właśnie kierunku jest zaangażowanie w proces organizacji konferencji – poza samym Stowarzyszeniem Historii Sztuki – także Wydziału Nauk o Sztuce UAM oraz Muzeum Narodowego w Poznaniu. Z jednej strony odzwierciedla to rozproszoną rzeczywistość badań nad sztuką klasyczną w Polsce, a z drugiej buduje wspólne i interdyscyplinarne perspektywy na przyszłość.
 
Wśród przedmiotów rozważań proponujemy:
• Dzieje polskich zainteresowań naukowych antykiem greckim i rzymskim
• Sztuka starożytna w kolekcjach polskich
• Współczesne polskie projekty badawcze poświęcone sztuce klasycznej
• Perspektywy rozwoju badań nad sztuką starożytną
• Interdyscyplinarność badań nad sztuką starożytną
 
Zgłoszenia na sesję prosimy wysłać do 30 maja na adres mailowy: tomasz.ratajczak@amu.edu.pl
 
Zgłoszenie powinno zawierać: imię i nazwisko, stopień/tytuł naukowy, afiliację, dane adresowe (e-mail, adres korespondencyjny), tytuł wystąpienia oraz abstrakt referatu (maksymalnie 1800 znaków), na którego wygłoszenie przewidziane jest 20 minut. Lista referatów wyłonionych w trybie konkursowym zostanie ogłoszona do 30 czerwca.
 
Rada Naukowa:
prof. ucz. dr hab. Hubert Kowalski
prof. ucz. dr hab. Agata Kubala
prof. ucz. dr hab. Monika Rekowska
prof. ucz. dr hab. Jerzy Żelazowski
dr hab. Sebastian Borowicz
dr Wojciech Brillowski
dr Katarzyna Dudlik
dr Tomasz Ratajczak (prezes O/Poznań SHS)
 
Naczynia z grafiki pochodzą ze zbiorów Sztuki Starożytnej i Kolekcji Sztuki Antycznej, Starożytnego Egiptu i Wschodu Muzeum Narodowego w Warszawie.

 

Dość dobrze znana jest historia fascynacji Europejczyków Dalekim Wschodem, oraz wpływ sztuki chińskiej na rozwój sztuki zachodniej. Był on szczególnie silny w okresie baroku i rokoka. Dużo mniej wiadomo o tym jaka była recepcja sztuki europejskiej w Państwie Środka, jak odbierali ją Chińczycy, w jaki sposób i gdzie powstawała.
 
Jednak mimo iż wymiana kulturowa na linii Zachód-Wschód była dużo słabsza, to także ona odegrała pewną rolę w kontaktach między cywilizacjami. W wykładzie zostanie przybliżona historia tych relacji, przykłady obiektów architektonicznych, oraz postaci ich twórców. Okazuje się że po dziś dzień, na terenie Chin można odnaleźć liczne ślady obecności i aktywności europejskich architektów! 
 
Wykład przedstawi pan dr Łukasz M. Sadowski, prof. ASP w Łodzi, serdecznie zapraszamy! ????
 
Spotkanie odbędzie się 23 lutego 2024 r.
godz. 17:30
Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Rynek Starego Miasta 27, Sala Kominkowa
 

 

 
Okres karnawału, w Polsce zwany zapustami i trwający najczęściej od Święta Trzech Króli do Środy Popielcowej, już od średniowiecza łączono z zawieszeniem norm społecznych i zamianą ról, na co pozwalało przywdzianie masek i kostiumów, pozwalających ukryć tożsamość. 
 
Do najbardziej rozpoznawalnych przebrań należały domino czy wenecka bauta, które upowszechniły się w całej Europie w XVIII wieku. Na organizowanych w tym czasie także w Warszawie balach przebierańców zwanych redutami lub maskaradami pojawiały się też kostiumy przedstawicieli innych nacji i stanów, m.in. chłopów, mnichów, Żydów, rusińskich chłopek, czy kozaków.
 
W krajach zachodnich dużą popularnością cieszyły się egzotyczne stroje polskie, węgierskie i tureckie. Chętnie sięgano tam również do przebrań antycznych bogiń i personifikacji, pojawiły się też pierwsze kostiumy historyczne (a Anglii à la van Dyck a we Francji à la Henryk IV), które zdominowały bale przebierańców w XIX wieku. Sięgano wtedy jednak również do przebrań ze świata baśni i przyrody a także personifikacji pojęć alegorycznych i abstrakcyjnych, niekiedy odzwierciedlających najnowsze odkrycia naukowe, jak światło elektryczne. Projektami kostiumów balowych byli wówczas często wybitni artyści i projektanci mody z Charlesem Frederickiem Worthem na czele.
 
O karnawale, maskaradach, maskach i kostiumach karnawałowych opowie pani dr Anna Straszewska, historyczka sztuki i kostiumolożka z Instytutu Sztuki PAN oraz członkini Klubu Kostiumologii i Tkaniny Artystycznej przy Warszawskim Oddziale SHS.
 
Spotkanie odbędzie się we współpracy z Oddziałem Warszawskim SHS oraz Klubem Kostiumologii i Tkaniny Artystycznej
19 stycznia 2024 r. (piątek)
18:00
sala Kominkowa SHS (Rynek St. Miasta 27, Warszawa)
 
Mile widziane maski i stroje karnawałowe!!! 
 

Serdecznie zapraszamy! 

 

 LXXI Ogólnopolska konferencja Stowarzyszenia Historyków Sztuki

Zniszczyć obraz. Ikonoklazm europejski. Akt destrukcji i akt twórczy

Sala kinowa Centrum Sztuki Współczesnej

ul. Wały gen. Sikorskiego 13 w Toruniu

 

Program do pobrania:  

 

PROGRAM

CZWARTEK

23 listopada 2023

10.00-10.15

Otwarcie obrad, powitanie uczestników i gości Sesji

10.15-10.30

Piotr Birecki
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Sztuk Pięknych
Różne oblicza ikonoklazmu

10.30-10.45

Jarosław Bogacz
Prymasowskie Wyższe Seminarium Duchowne w Gnieźnie
Podejście starożytnego kościoła do obrazu. Geneza pierwszych chrześcijańskich ruchów ikonoklastycznych.

10.45-11.00

Katarzyna Bogacka
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Wydział Nauk Społecznych, Katedra Edukacji i Kultury
Odebrać rząd dusz – o unicestwianiu insygniów władzy duchowej i świeckiej.

11.00-11.15

Andrzej Kuźma
Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie, Wydział Teologiczny, Sekcja prawosławna
Teologia ikonoklazmu cesarza Konstantyna V (742-775)

11.15-11.45 Dyskusja i przerwa kawowa

11.45-12.00

Agnieszka Piórecka
Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Oddział Krakowski
Czy ikonoklazm w sztuce bizantyńskiej przetrwał upadek ikonoklazmu w 843 roku?

12.00-12.15

Mirosław Kruk
Uniwersytet Gdański, Instytut Historii Sztuki
Muzeum Narodowe w Krakowie, Kolekcja Sztuki Cerkiewnej
Źródła wiedzy o ikonoklazmie bizantyńskim polemistów religijnych w nowożytnej Rzeczypospolitej

12.15-12.30

Jan Michalski
Archiwum Galerii Zderzak w Krakowie
Damnatio memoriae. W świetle wizji św. Marii Magdaleny de’ Pazzi

12.30-12.45

Piotr Krasny, Michał Kurzej
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Instytut Historii Sztuki
Katolicki ikonoklazm i niechęć do obrazów w epoce potrydenckiej – zarys problematyki

12.45-15.00 Dyskusja i przerwa obiadowa

15.00-15.15

Joanna Piotrowska
Narodowy Instytut Dziedzictwa Odział Terenowy w Olsztynie
Zranienie i wywyższenie. Stare sposoby na nowe wizerunki w dobie potrydenckiej na przykładzie braniewskiej Trójcy Świętej

15.15-15.30

Jerzy Żmudziński
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Przeciw Matce Boskiej czy przeciw obrazowi? Pohańbić i porzucić czy unicestwić? Motywy jasnogórskiego ataku ikonoklastycznego w 1430 roku

15.30-15.45

Aleksandra Sulikowska-Bełczowska
Uniwersytet Warszawski, Instytut Historii Sztuki, Wydział Nauk o Kulturze i Sztuce
Mit ikonoklazmu i konflikt religijny w patriarchacie moskiewskim w XVII w.

15.45-16.00

Irena Radzewicz
Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie
Przekształcenie wnętrz oraz brył kościołów na cerkwie prawosławne w II połowie XIX w. na wschodnich ziemiach dawnej Rzeczypospolitej

16.00-16.15

Alicja Saar-Kozłowska
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Sztuk Pięknych, Katedra Zabytkoznawstwa i Muzealnictwa
Niszczenie wizerunku stolicy jako symbolu tożsamości narodowej na przykładzie Warszawy

16.15 – 16.30

Dorota Jędruch
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Instytutu Historii Sztuki, Zakład Historii Sztuki Nowoczesnej,
Uśmiercanie architektury modernistycznej – wizualna i językowa figura śmierci budynku

16.30-17.00 DYSKUSJA

 

19.00, Spotkanie towarzyskie

 

PIĄTEK

24 listopada 2023

9.00 – 10.00                           
Spotkanie z zabytkami kościoła św. Jakuba.
Oprowadza Elżbieta Pilecka. Zbiórka przed kruchtą północną świątyni

***

Centrum Sztuki Współczesnej, Sala Kinowa

10.15-10.30

Michał Janocha
Uniwersytet Warszawski, Wydział Artes Liberales, Pracownia Speculum Bizantinum 
„Czyj jest ten obraz i napis?” – fundamenty teologiczne obrazu i ich recepcja na Wschodzie                  i Zachodzie

10.30-10.45

Dorota Kownacka-Rogulska
Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie
Ikonoklazm mieszczański – zmiana estetycznego zaszeregowania

10.45-11.15 Dyskusja i przerwa kawowa

11.15-11.30

Elżbieta Kal
Uniwersytet Pomorski w Słupsku, Instytut Historii
Zawłaszczenie – odrzucenie – mitologizacja i nowy ikonoklazm? Ekspresjoniści a sztuka zdegenerowana (wybrane problemy)

11.30-11.45

Jakub Zarzycki
Uniwersytet Wrocławski, Instytut Historii Sztuki, Zakład Historii Sztuki Nowoczesnej
Furia i zamysł. O motywacjach i kryteriach oceny prawdziwych oraz fikcyjnych aktów ikonoklastycznych na łamach polskiej prasy w latach ok. 1861-1914

11.45-12.00

Łukasz Rozmarynowski
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Instytut Historii Sztuki
Ikonoklastyczne deracjonalizacje w sztuce polskiej lat siedemdziesiątych XX wieku

12.00-12.15

Danuta Szewczyk-Prokurat
Muzeum Narodowe w Lublinie, Dział Sztuki
Ikonoklazm polityczny 1938 roku a kolekcja ikon w Muzeum Narodowym w Lublinie

12.15-12.45 Dyskusja i przerwa kawowa

12.45-13.00

Elżbieta Błotnicka-Mazur
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Dezintegracja jako kreacja. Refleksy zmienne Adama Marczyńskiego w Osiekach (1970)

13.00-13.15

Iwona Grodź
Portret czy jego rewers? Kilka uwag na temat filmu „Portret kobiety w ogniu” (2019), reż. Céline Sciamma

13.15-13.30

Magdalena Horowus-Czajka
Uniwersytet Gdański, Instytut Badań nad Kulturą
Dewastacja jako metoda twórcza – przypadki Józefa Hałasa i Iwony Zając

13.30-15.00 Dyskusja i przerwa obiadowa

15.00-15.15

Bartosz Rogala
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Humanistyczny
Uciszanie murów. Publiczne debaty na przykładach writingu, graffiti oraz murali.

15.15-15.30

Ewa Rybałt, Liliana Hentosh
Lviv Educational Platform, Ukraina
Leninopad wobec geopoetyki ukraińskości

15.30-15.45

Joanna Stacewicz-Podlipska
Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie
„Portrety muszą być podobne”. Molierowski Don Juan w socjalistycznej Warszawie

15.45-16.00

Agata Stankowska
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Instytut Filologii Polskiej
Ikonoklazm: pomiędzy paradoksem a gestem (na wybranych przykładach sztuki i literatury)

16.00-16.15

Kinga Blaschke
Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tischnera w Krakowie
Ikonoklazm po BLM i jego europejska recepcja

16.15-16.30

Tomasz de Rosset
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Sztuk Pięknych, Katedra Zabytkoznawstwa i Muzealnictwa
Sztuka niewizualna (niewidzialna/niewidoczna)

 

Podsumowanie obrad i ich zakończenie

 

*

 

czwartek, 23 listopada 2023, godz. 19.00

Spotkanie towarzyskie i obchody święta patrona historyków sztuki św. Bernwarda,

podczas których zostaną wręczone:

 

 - coroczne nagrody im. ks. prof. dr Szczęsnego Dettloffa i prof. Jerzego Z. Łozińskiego za najlepsze prace doktorskie z historii sztuki i dokumentacji;

- Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Pani Profesor dr hab. Elżbiecie Pileckiej przyznany przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego;

- odznaka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Za opiekę nad zabytkami” Pani Redaktor TV Toruń Ewie Jarczyk.

 

Promocja książki, pt.: Dzieje i skarby kościoła św. Jakuba w Toruniu – nowe rozpoznanie. Seria wydawnicza: Dzieje i skarby kościołów toruńskich, t. 7, przygotowana i wydana przez Oddział Toruński SHS.

 

 

Odbudować, zmienić, zachować? Zamki w krajobrazie Polski.

Konferencja, 7–8 listopada 2023 r., Centrum Prasowe Foksal, Foksal 3/5, Warszawa

Porozmawiajmy o polskich zamkach. Warto je rekonstruować czy lepiej pozostawić ruiny? Powinny lśnić czy mogą straszyć? Podczas konferencji, organizowanej przez Narodowy Instytut Konserwacji Zabytków we współpracy ze Stowarzyszeniem Historyków Sztuki i Stowarzyszeniem Konserwatorów Zabytków, poszukamy odpowiedzi na te pytania.

Historia nie była łaskawa dla polskich zamków. Żaden spośród ponad czterystu obiektów nie zachował się w swoim pierwotnym kształcie do dzisiaj. Te, które przetrwały, były przebudowywane w rytm zmieniających się mód architektonicznych. Niektóre z nich zostały w XX w. zrekonstruowane, nie zawsze w sposób udany. Tyle że ponad jedna trzecia polskich zamków (około stu sześćdziesięciu) to ruiny. Są wśród nich obiekty czy zespoły obiektów, które odegrały ważną rolę w historii kraju, takie jak zamki kazimierzowskie czy Szlak Orlich Gniazd. Większość z nich ruinami stała się jeszcze w XVI-XVII w. – nie tylko ze względu na wojny, ale też z powodu upływu czasu – i w takim stanie wpisały się w krajobraz naturalny i kulturowy. Czy gdyby zostały odbudowane, stałyby się celem pielgrzymek setek tysięcy turystów? Czy udałoby się znaleźć dla nich nową funkcję? Czy przy skąpych źródłach ikonograficznych i archiwalnych wiemy, jak powinny one wyglądać? Pytanie brzmi: czy należy odbudowywać to co od wieków pozostaje w ruinie? Czy powinniśmy pozostawić historyczne ruiny w kształcie zastanym – niezmienionym?

Do udziału w dyskusji zaprosiliśmy wybitnych ekspertów i ekspertki z kraju i zagranicy. Będziemy rozmawiać o dobrych praktykach, rekonstrukcjach, sukcesach i porażkach w świecie konserwacji. Celem konferencji jest stworzenie rekomendacji dla inwestorów. Liczymy na to, że po uzgodnieniu z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego zostaną one włączone do obowiązującego zestawu wytycznych, które od lat wydaje Generalny Konserwator Zabytków. Wytyczne te będą mogły być zastosowane także do innego rodzaju budynków pozostających w ruinie. Organizowane wydarzenie ma charakter otwarty, dlatego zachęcamy wszystkich do rozmowy. Każdy głos – za odbudową zamków lub przeciw niej – zostanie wysłuchany.

Konferencja jest organizowana przez Narodowy Instytut Konserwacji Zabytków we współpracy ze Stowarzyszeniem Historyków Sztuki i Stowarzyszeniem Konserwatorów Zabytków.

Patronem honorowym konferencji jest sekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Generalny Konserwator Zabytków, dr Jarosław Sellin.

 

Organizator:
Narodowy Instytut Konserwacji Zabytków

Współorganizatorzy:
Stowarzyszenie Historyków Sztuki
Stowarzyszenie Konserwatorów Zabytków

Patronaty medialne:
TVP Historia
Histmag.org
Architecture Snob
Murator Plus

Zakład Historii i Teorii Badań nad Sztuką
Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu 
Muzeum Narodowe w Poznaniu 
Stowarzyszenie Historyków Sztuki 
Muzeum Historii Polski w Warszawie

zapraszają na
IV seminarium metodologiczne historii sztuki im. Edwarda Aleksandra 
Raczyńskiego

OBRAZ W HISTORII I POZA HISTORIĄ

Pałac w Rogalinie, 19-21 października 2023 r. 

 

Program 


Czwartek 19.10
Sesja I 16. 30 -18.00

• Cezary Wąs, Treści obrazowe poematu „Akdamut Milin” [ יןִ לִּ מ מוּתָ דְּ אַק .[ Problemy proweniencji
motywów i formuł interpretacji
• Jacek Jaźwierski, Historyczność ponadhistoryczności. Reynolds i Blake 
• Dyskusja

Sesja II 19. 00 – 20.30
• Ryszard Kasperowicz, „Dazwischen”. Między koniecznością sztuki a możliwością jej historii w 
myśli Hegla
• Dorota Kownacka-Rogulska, „Kiedy czytałem Homera, wszyscy wydawali mi się gigantami”. 
Bezczasowość arcydzieła, ograniczenia płynące z historii – Ralph Waldo Emerson. 
• Dyskusja


Piątek 20.10
Sesja I 9.30 – 11.30
• Maria Nitka, Idylle Siemiradzkiego jako obrazy historii
• Michał Haake, Autoportret. Tryptyk. Ponadczasowość. O genezie obrazów religijnych Jacka 
Malczewskiego.
• Wojciech Bałus, Problem historyczności i ponadhistoryczności obrazu w klasycznej nauce o 
sztuce
• Dyskusja

Sesja II 12.00-13.30
• Łukasz Kiepuszewski, Morandi i faszystowskie ventennio
• Łukasz Żuchowski, Miara postępu. Problem relacji formalizmu i realizmu w kontekście 
powojennej twórczości i zapisków Xawerego Dunikowskiego
• Dyskusja 

Sesja III 15.00 – 17.00 
Nieborowskie syntezy
• Maria Poprzęcka
• Gabriela Świtek 
• Mariusz Bryl
• Dyskusja

Sesja IV 17.30-18.30
• Magdalena Kunińska, „W średniowieczu i za życia Woltera” (Z. Ameisenowa): teoretyczne 
podstawy obrazu w czasie i poza czasem w historii sztuki Zofii Ameisenowej i Jana 
Białostockiego
• Dyskusja 

Sesja V 19.30 – 21.00
• Piotr Juszkiewicz, Modernistyczna czasowość i jej limity. (Strzemiński, Lachert, Hansen)
• Agnieszka Rejniak-Majewska, Wieczne teraz modernizmu, teoria widzenia i obrazy 
dialektyczne
• Dyskusja

 

Sobota 21.10

Sesja I 9.30 -11.00 
• Anna Markowska, Wieloczas, transcendencja, emancypacja
• Stanisław Czekalski, Napalm w Trang Bang i dziewiętnaście zdjęć Nicka Uta
• Dyskusja

Sesja II 11.30 -13.00
• Łukasz Rozmarynowski, Obraz na pograniczu znaczeniowej artykulacji. (A)historyczność
wiedzy naukowej jako zadra polskiego konceptualizmu na przykładzie prac Jarosława 
Kozłowskiego i Mariana Warzechy.
• Mirosław Wachowiak, Osąd estetyczny – naturalne dziedzictwo
• Dyskusja

Szanowni Państwo!

Mamy zaszczyt zaprosić Państwa na spotkanie inaugurujące działalność Akademii Fukierowskiej.

Głównym celem Akademii jest integracja środowiska twórczego, opiniodawczego i edukacyjnego wokół idei reprezentowanych przez Stowarzyszenie Historyków Sztuki, ale również wskazanie rekomendacji do wykorzystania dla potrzeb planowanego w najbliższej przyszłości Muzeum Fukierowskiego SHS, a także popularyzacja wiedzy z zakresu historii sztuki, kultury, architektury, historii Fukierów i winiarni.

Akademia Fukierowska, której chcemy nadać charakter programotwórczy, pracuje metodą pro publico bono, która opiera się na pracy twórczej dla dobra wspólnego; pracy wykonywanej z pobudek społecznych. Zakłada ona współpracę między sobą oraz lokalnymi społecznościami, sąsiedztwem, instytucjami najbliższego otoczenia, które wspólnie wyrażają również genius loci miejsca, jakim jest obszar Starego Miasta w Warszawie, poszukując wspomnianego ducha nie tylko w krajobrazie architektoniczno-urbanistycznym, ale także przyrodniczym, czy – co najważniejsze – kulturowym, rozumianym jako interpretacje spuścizny i postawy wobec zachowanego dziedzictwa materialnego i niematerialnego tego szczególnego obszaru miasta.

Akademia Fukierowska swoje działania w początkowym okresie koncentrować będzie wokół comiesięcznych spotkań, odbywających się w sali Kominkowej w kamienicy Fukierowskiej. W trakcie otwartych spotkań prezentowane będą (w formie wykładu popularno-naukowego, prelekcji, czy wydarzeń artystycznych) różne aktywności wyrażające wartości, idee i treści, które składają się na program naukowy i edukacyjny planowanego Muzeum. Założeniem otwartej debaty programowej jest jak najszersza współpraca ze środowiskami zawodowymi muzealników, ekspertami różnych dyscyplin wiedzy, organizatorami, praktykami zarządzania, przedstawicielami władz administracji publicznej oraz przedstawicielami organizacji reprezentujących obywatelską opinię publiczną. Tworzona w ramach Akademii  ścieżka działań opiniodawczych ma umożliwić wypracowanie rekomendacji i określić pożądane kierunki rozwoju planowanego Muzeum Fukierowskiego, a także włączyć w prace programowe Stowarzyszenia środowisko społeczne.

Podczas inauguracji Akademii będą mogli Państwo zwiedzić unikalne wnętrza Stowarzyszenia Historyków Sztuki, a także wysłuchać niezwykle ciekawego wykładu o historii win fukierowskich. Prelegentem będzie dr Gabriel Kurczewski, członek Klubu Historii i Kultury Wina działającego przy Oddziale Warszawskim Stowarzyszenia Historyków Sztuki.

Pierwsze spotkanie odbędzie się 11 października br. w sali kominkowej SHS (Rynek St. Miasta 27, Warszawa) o 17:30

Zapraszamy wszystkich chętnych do udziału!